به گزارش پایگاه اینترنتی بسیج به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌ خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی در آخرین دیدار خود با اساتید دانشگاه‌ها درباره‌ی نگاه دشمن به پیشرفت‌های علمی كشور گفتند: «از پيشرفت علمى ما هم راضى نيستند. بخشى از اين كارهائى كه امروز در زمينه‌ى تحريم و امثال اين‌ها مشاهده می‌كنيد، مربوط به همين است كه نمی‌خواهند جامعه‌ى ايرانى به اين اقتدار درون‌زا دست پيدا كند؛ كه اقتدار علمى، يك اقتدار درون‌زا است.»

درباره‌ی چگونگی تحریم‌های علمی دشمن علیه ملت ایران و نیز راه‌های عبور از آن با دكتر رضا روستاآزاد، رئیس دانشگاه صنعتی شریف به گفت‌وگو نشستیم:

* تحریم‌های دشمن علیه ملت ایران در عرصه‌های علمی چیست و چه تأثیراتی بر حركت علمی كشور ما دارد؟

ضرر و زیان این تحریم‌ها بیشتر شامل حوزه‌های فنی-مهندسی و پس از آن حوزه‌های پزشكی است. مثلاً یكی از محققان پزشكی ما برای آزمایش‌هایش نیاز به یك آنزیم خاصی دارد. متوجه می‌شود كه فقط چند شركت خاص خارجی این آنزیم را دارند. با آن‌ها برای گرفتن چند گرم از این آنزیم مكاتبه می‌كند. آن شركت‌ها یا اصلاً پاسخ نمی‌دهند یا در جواب می‌نویسند چون كشور شما در تحریم قرار دارد، ما نمی‌توانیم این آنزیم را به شما بفروشیم و حتی اگر حاضر به فروختن آن آنزیم به شما باشیم، شما به دلیل تحریم‌های بانكی ابزاری برای پرداخت پول شركت ندارید.

یا این‌كه شما می‌خواهید یك دستگاه فنی را از یك كشور خارجی خریداری كنید، حتی اگر بتوانید مشكلات تبادل مالی و دریافت محصول را با چندین واسطه حل كنید، هزینه‌ی دریافت این محصول برای شما بسیار بالا خواهد بود. آن واسطه وقتی متوجه می‌شود كه این كالا قرار است به كشور شما بیاید، هزینه‌ی بیشتری دریافت می‌كند. زیادشدن تحریم‌ها به تعدد واسطه‌ها و همچنین افزایش قیمت‌ها منجر می‌شود. مثلاً ما به همین دلیل مجبور شدیم برای خرید یك نوع سانتریفیوژ چندین برابر قیمت اصلی آن پرداخت كنیم و آن را به قیمت ۱۲۰ میلیون خریداری كردیم. این‌ها مشكلاتی است كه ما در فضای تجهیزات و مواد اولیه‌ی آزمایشگاه‌های علمی با آن مواجه هستیم.

اما در بُعد نرم‌افزاری هم این مشكلات ادامه دارد. وقتی محققی نیاز به یك مقاله‌ی خارجی دارد، برای دریافت آن باید به منابع معتبر مراجعه كند. در حال حاضر یكی از معتبرترین منابع، انتشارات اِل‌زویر است. با شدت‌گرفتن تحریم‌ها، دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه شریف از سوی این انتشارات تحریم شدند. بنابراین ما امكان اتصال آن‌لاین به این انتشارات را از دست دادیم. الان حتی ما برای چاپ مقالات پژوهشگران‌مان در نشریات معتبر خارجی دچار مشكل می‌شویم. به ما می‌گویند كه ما نمی‌توانیم مقالات شما را چاپ كنیم. از آن‌جایی كه علم در یك شبكه‌ی ارتباطات است كه رشد می‌كند، بروز مشكلات در ارتباطات بین‌المللی، باعث ایجاد مزاحمت و مشكل برای محققان ما در انجام كار علمی‌شان

می‌شود. نهایتاً وقتی تجهیزات، مواد مصرفی و ارتباطات علمی محدود شود، تا حدودی كار دانشجویان، اساتید و متخصصان ما سخت می‌شود.

اما این‌ تمام وجوه مسأله نیست، واقعیت این است كه این تحریم‌ها می‌توانند فرصت‌هایی هم برای ما ایجاد كند. مثلاً نكته‌ها و تبعاتی در مورد همین مثال‌هایی كه از فضای تحریم گفتم، وجود دارد. برای حل مسأله‌ی خرید آن آنزیم، من یك پایان‌نامه با موضوع تولید این آنزیم از كبد مرغ تنظیم كردم. یك كار كارشناسی انجام شد كه منجر به تولید آن آنزیم گردید. پس نه‌تنها مشكل ما حل شد، آن پیشرفت باعث افزایش تعامل ما با جهان خلقت هم شد. این كار باعث شد كه نگاه ما به كارهایمان واقعی‌تر شود؛ این‌كه ما بدانیم در فضای خلقت كار می‌كنیم. نگاهی كه شاید اگر ما می‌رفتیم و آنزیم را از جایی می‌خریدیم، در ما به وجود نمی‌آمد.

یا در مورد خرید تجهیزات یادم می‌آید كه شركت نفت هزینه‌ی خرید یك دستگاه را به ما پرداخت كرد. ما سفارش خرید آن را به كشور كانادا دادیم. حتی این دستگاه ساخته شد، اما سفارت كانادا به ما ویزا نمی‌داد كه برویم و دستگاه را تحویل بگیریم. به همین خاطر ما یك پروژه برای ساخت این كالا تعریف كردیم و خوشبختانه توانستیم دستگاهی را كه حدود ۶۰۰ میلیون تومان قیمتش بود، با ۴۰ میلیون تومان بسازیم. این دستگاه الان در دانشگاه ما مستقر است و چند دانشجو هم از قِبَل كار تحقیقاتی آن فارغ‌التحصیل شده‌اند و از جهاتی بهتر از دستگاه كانادایی هم هست، چراكه تجهیزات یدكی دستگاه كانادایی از آمریكا به آن كشور می‌رفت، اما ما این‌جا قطعات مورد نیاز خود را از بازار خودمان تهیه كردیم.

بنابراین تحریم‌ها یك مقداری كارها را برای ما سخت كرده و وقت ما را گرفته، اما همین سختی‌ها می‌تواند به عنوان یك فرصت و یك عامل مثبت عمل كند. شما برای عبور از مشكلات پیش رو و چیره‌شدن بر تهدیدها و تحریم‌ها به‌ناچار توانمندی‌های خود را افزایش می‌دهید.

* برداشت و دیدگاه جامعه‌ی دانشگاهی ما درباره‌ی تحریم‌ها علیه فعالیت‌های علمی كشورمان چیست؟

غرب با توان علمی كه از خودش بروز داده، در ذهن خیلی‌ها به یك بت علمی تبدیل شده است. یك باور عمیق به توانایی‌های علمی غرب كه به دنبال تحسین علم یا فرآورده‌های علمی ایجاد شده است. به این مفهوم كه كماكان غرب یك كانون تولید و اشاعه‌ی فناوری است و طبیعتاً برای علم و عالم آن احترام قائل می‌شوند. این بت كه در طول زمان شكل گرفته، یك نوع احترام ناشی از قدرت علمی را ایجاد كرده است. اما با وضع تحریم‌ها علیه فعالیت‌های علمی كشورمان، به‌تدریج این احترام و این بت دچار آسیب شده، حتی در بعضی موارد این بت شكسته است. به هر حال وقتی جامعه‌ی دانشگاهی ما این انحصارطلبی در زمینه‌ی علم را مشاهده می‌كند، طبیعی است دیگر آن نگاه اولیه را نداشته باشند. بنابراین چنین احترامی، بسته به این‌كه فرد تا چه اندازه این تحریم‌ها را احساس می‌كند، به‌تدریج مخدوش می‌شود.

* به نظر شما اثرات تحریم‌های علمی در زندگی مردم چه می‌تواند باشد؟

در مسائل علم و فناوری معمولاً این‌گونه است كه جامعه‌ی ما به‌سرعت آسیب‌ها را احساس نمی‌كند و این به دلیل پیوند ضعیف حوزه‌ی علم با حوزه‌ی صنعت در كشورمان است. بسیاری از این مقالات ISI كشورمان متأسفانه به فناوری‌های نو تبدیل نمی‌شود. ماجرای سوخت ۲۰درصد هسته‌ای و رادیودارو‌ها یك استثنا هستند. متأسفانه دانشگاه‌های ما چندان اهتمامی به كارهایی كه امثال استاد شهید شهریاری و همكارانشان انجام می‌دادند، ندارند؛ اگرچه روند حركت ما روبه بهبود است و واهمه‌ی دنیای غرب هم از مشاهده‌ی همین روند مثبت است.

طبق نظریات و الگوهای پیشرفت علمی، ابتدا یك گسترش افقی در علم وجود دارد و پس از آن، یك تحول عمودی به وجود می‌آید. افزایش تصاعدی مقالات، نشان‌دهنده‌ی تحول افقی است. كشوری كه به این وضعیت رسیده، پس از مدتی به جایی می‌رسد كه می‌گوید اگر من این‌همه توان برای خلق علم دارم، چرا نباید در فناوری توانمند باشم؟ ما در آینده‌ای نه‌چندان دور به توانمندی در فناوری نائل می‌شویم. بنابراین تحریم‌كنندگان ما از دستاوردهای علمی ما هم محروم می‌شوند. غرب اما حاضر است كه الان ضرر كند تا روند تبدیل ما به یك قدرت در حوزه‌ی فناوری را آهسته كند. بنابراین تحریم‌های علمی در زندگی جاری مردم فعلاً تأثیر ملموسی ندارد، اما تحریم‌های صنعتی بر زندگی مردم تأثیر می‌گذارد كه الان تا حدودی شاهد آن هستیم.

* به نظر شما هدف اصلی غرب از اعمال این تحریم‌‌ها علیه كشور ما چیست؟

یك نظر این است كه هدف آن‌ها جلوگیری از دستیابی ما به انرژی هسته‌ای است و می‌خواهند از هر طریقی برای رسیدن به هدفشان اقدام كنند. نظر دیگر این است كه هدف اصلی آن‌ها نه انرژی هسته‌ای،

كه مقابله با اصل پیشرفت علمی ایران است. معتقدان به این نظر، سطح دیگر این مسأله را این می‌دانند كه آن‌ها با پیشرفت صرف علمی مخالف نیستند، بلكه با پیشرفت علمی ما كه در داخل تركیب فرهنگی و سیاسی كشور ما قرار می‌گیرد، مخالفند. آن‌ها از این تركیب هراس دارند. بر این اساس، آن‌ها به‌شدت با یك مجموعه‌ی پیشرفته و برخوردار از نگاه متعالی به انسان كه ادعای تمدن‌سازی دارد، مقابله می‌كنند. سطح تحریم‌ها هم ما را به این نتیجه می‌رساند كه مسأله‌ی هسته‌ای تنها یك بهانه است.

بحث و نزاع اصلی بر سر فرهنگ و تمدن است. در یك سو تمدن علمی-صنعتی دنیای غرب به طلایه‌داری آمریكا با مؤلفه‌ها و نشانه‌هایی مانند مصرف‌گرایی، دنیاطلبی و لذت‌جویی قرار دارد. خشونت و جنگ وجه قالب این تمدن است. وقوع دو جنگ جهانی از پیامدهای رشد این تمدن صنعتی بوده است. این‌همه جنگ و خونریزی در همه‌جای دنیای امروز هم از تجلیات این تمدن است. تمدن اسلامی اما تمدن بشردوستی، مهربانی، عاطفه، انسانیت، حقانیت، حمایت از انصاف و عدالت است. به همین دلیل، مقابله‌ی تمدن غربی با تمدن اسلامی امری طبیعی است. امروز با توجه به وجود مردم مظلوم و ستمدیده در نقاط مختلف جهان، وقتی ندای حقانیت، آزادی‌خواهی و انسانیت بلند شود، تأثیرگذاری بسیاری خواهد داشت. به همین خاطر غربی‌ها با بلندشدن این صدا مخالفند. ابتدا گمان می‌كردند كه این صدا خاموش می‌شود، اما الان می‌بینند كه كشور مهد این صدا همچنان سر پا است؛ ماهواره به فضا می‌فرستد، غنی‌سازی هسته‌ای انجام می‌دهد و با وجود تمام تحریم‌ها و فشارها، در حال پیشرفت در علم و فناوری است. این برای آن‌ها خطرناك است. ما در دیدارهایی كه با مقامات علمی كشورهای منطقه داریم، شاهد تعجب آنان از منشأ پیشرفت‌های علمی ایران هستیم.

* به نظر شما اولویت‌های ما در فضای علم و فناوری كشورمان كدام است؟

اولویت اول این است كه دانشگاه‌های ما علم و تحقیقات خود را معطوف به حوزه‌های كاربردی كنند. تحقیقات مورد نیاز كشور باید تقویت شود. جالب است بدانید كه انگلستان زمانی كه درگیر جنگ بود، كارخانه‌ی اتوبوس‌سازی خود را به كارخانه‌ی تانك‌سازی تبدیل كرد. ما باید با توجه به نیازمان فعالیت علمی كنیم. هم‌اكنون بسیاری از واحدهای صنعتی ما ضعیف كار می‌كنند و از تمام ظرفیت آن‌ها استفاده نمی‌شود. مشكل بسیاری از آن‌ها عدم دسترسی به علم و فناوری، كمبود نقدینگی یا مشكلات صنعتی است. باید این مشكلات را حل كرد تا تولید رونق بگیرد و سفارش كار از طرف بخش تولید به دانشگاه‌ها افزایش یابد. مثلاً یك كارخانه‌ی تولید لیوان پلاستیكی كه مشكل تولیدش خشك‌بودن جنس لیوان‌ها است، می‌تواند به یك گروه دانشگاهی سفارش كار دهد كه آن‌ها این مشكل را حل كنند. امروز اگر با وجود تحریم‌ها، صنعت با مشكل روبه‌رو شده است، باید از ظرفیت دانشگاه برای حل این مشكل كمك گرفت. اولویت دوم هم به نظر من حركت برای اجرایی‌نمودن نقشه‌ی جامع علمی كشور است.

* شما چه راهكاری را برای پایان‌دادن به تحریم‌‌ها پیشنهاد می‌كنید؟

آمریكا یك زمانی چین را تحریم كرد، اما الان بسیاری از سرمایه‌گذاران در كشور چین آمریكایی هستند. آن‌ها وقتی ببینند كه شما توانمند هستید، ناچار می‌شوند كه كوتاه بیایند. ما در زمان جنگ به آمپول آتروپین احتیاج داشتیم. سوئد در آن بحبوحه‌ی نیاز مالی ما، این آمپول را به قیمت ۱۲ دلار به ما می‌فروخت. هرقدر كه از آن‌ها خواستیم قیمت را پایین بیاورند، قبول نكردند. ما هم دست‌به‌كار شدیم تا خودمان آتروپین را تولید كنیم. به همین خاطر قیمت مدام افت كرد. روزی كه ما خودمان این آمپول را تولید كردیم، آن‌ها به ما پیشنهاد قیمت ۱۲ سنت را دادند. آن‌ها چه زمانی كوتاه آمدند؟ وقتی كه دیدند ما قدرت داریم.

انگلیسی‌ها یك ضرب‌المثلی دارند كه: «اگر حریفش نمی‌شوی، رفیقش شو.» آن‌ها الان دارند این كار را در نظام بین‌الملل انجام می‌دهند. هند و چین هنوز هم با تحریم دست به گریبان هستند و موارد تحریم‌شان هم كم نیست، ولی وقتی كشور شما از خود اقتدار و توانمندی نشان بدهد و دشمنان شما بفهمند كه یك موتور اقتدار اصیل ملی در كشور شما راه‌افتاده و خوب هم كار می‌كند و در زمان‌بندی خود به نتیجه می‌رسد، از حریف‌شدن دست برمی‌دارند و سعی می‌كنند رفیق شوند.

 سعي کنيد جلوي آنتن موبايلتان را نپوشانيد. مسدود کردن آنتن تلفن همراه هنگام استفاده مقدار پرتوهاي جذب شده از طريق مغز را افزايش مي‌دهد. اين کار موجب مي‌شود کارايي تلفن همراه کاهش يابد و موجب شود موبايل از برق بيشتري براي ايجاد کيفيت بيشتر استفاده کند و پرتوهاي بيشتري را منتشر کند